Mijn loopbaan bij de Dienst Justitiële Inrichtingen:

21 mei 1997 ben ik begonnen in de 'Gevangenis Esserheem' in het Drentse Veenhuizen als medewerker van het AID-team (Algemene Interne Dienst, tegenwoordig 'De Beveiliging'). Ik was 22 en groen als gras, al dacht ik daar zelf anders over. Ik weet nu dat ik toen nog een hoop te leren had (en me nog altijd aan het ontwikkelen ben). Na 30 jaar ben ik nu zelfs terug in de schoolbanken, inmiddels bijna 50 jaar. Vanaf 1997 tot aan heden hebben er veel veranderingen plaatsgevonden, ik noem een paar grote. Zo is het gevangeniswezen in het verleden altijd hiërarchisch georganiseerd geweest en dat is nog steeds wel merkbaar.  Al probeert de organisatie tegenwoordig een lerende organisatie te zijn. Er werd gedigitaliseerd en dat viel niet altijd voor iedereen mee.  Een andere noemenswaardige grote verandering uit de afgelopen 27 jaar is de gedetineerde. Deze is veel complexer geworden met onder andere veel vaker een psychische stoornis,  een verslaving,  meer diversiteit en veel vaker een (licht) verstandelijke beperking. De cipier (ook wel bewaarder of sleutelaar genoemd) is inmiddels een penitentiair inrichtingswerker geworden met een MBO-4 opleiding. Dit om gedetineerden te kunnen begeleiden naar een menswaardig bestaan en terugkeer in de maatschappij als zij dit willen.

Het was in 1997een geweldige tijd. Er werd veel georganiseerd: teamdagen met overnachtingen,  feesten, uitjes en sporttoernooien.  We deden aan alles mee, het teamgevoel was erg belangrijk en aan geld was geen gebrek! Een aantal jaren voelde het bijna als familie en ik ging dan ook nooit met tegenzin naar Veenhuizen. De basis beroeps opleiding werd gegeven door het opleidingsinstituut van DJI en dat is heden ten dage nog altijd zo. We leerden er enerzijds over beveiligen, strafrecht, rapporteren en nog een aantal relevante vakken. Anderzijds bestond de opleiding voor de helft uit fysieke weerbaarheid, dat wil zeggen we kregen zelfverdediging (compleet in judo-pak) en daar deden we ook examen in. Een coopertest maakte ook deel uit van dit examen. Tegenwoordig is het teamgevoel minder geworden en de jonge generatie is veel meer individu-gericht. Er is nog maar weinig animo voor activiteiten buiten werktijd.

Wel speelde in de jaren '90 dat niet iedereen content was met jonge meiden in 'de bajes'. Daar vond een groep (vaak de wat oudere) medewerkers wat van, ze vonden dat we er niets te zoeken hadden.  Men was het nog niet zo gewend in Veenhuizen en we kwamen hierdoor onder een vergrootglas te liggen.  Enerzijds was dit bedoeld ter bescherming van 'de dames',  maar anderzijds om ons handelen in de gaten te houden. Beweringen als 'daar komt ellende van', 'pas maar op voor je huwelijk',  'die zijn fysiek niet geschikt om in te grijpen' of  'daar worden die jongens alleen maar onrustig van', werden te pas en te onpas geuit.  Dat was een rare en ongemakkelijke ervaring, alsof we terug in de tijd waren gegaan. Ik kende het vanuit de horeca (waar ik vandaan kwam) absoluut niet.

Wellicht dat hierdoor onbewust onze vrouwelijkheid wat naar de achtergrond verdween.  Alsof we daarmee wilden aangeven dat we 'one of the guys' waren.  Mijn partner en ouders zeiden destijds tegen me: 'kan je die Veenhuizen-knop (je taalgebruik) even omzetten?' zij vonden dat ik me mannelijk ging gedragen en dat voelde niet als compliment. Ik heb deze ervaring met de vrouwelijke collega van mijn lichting nog vaak gedeeld. Zij heeft precies hetzelfde ondervonden en heeft dezelfde verklaring hiervoor.

 Grensoverschrijdend gedrag  was toen nog een onbekend woord. Nu zou er veel niet geaccepteerd worden van wat destijds als normaal werd beschouwd. Anno 2024 zijn vrouwen gelukkig gelijkwaardig aan mannen en mag vrouwelijkheid er ook zijn. Er worden thema's als 'afstand en nabijheid' besproken en 'sociale veiligheid' is een speerpunt. De verhouding man/vrouw onder medewerkers is in percentages overigens geen 50/50, maar ligt rond 70/30 man/vrouw. Destijds was het denk ik 90/10, weer een grote verandering maar wel een positieve gelukkig.

Omdat ik het erg naar mijn zin had in mijn team wilde ik dat graag zo houden. Echter in het werk vond ik te weinig uitdaging en daarom besloot ik me in 2000 kandidaat te stellen voor de ondernemingsraad. Dit om wat verdieping in het werk en de organisatie te krijgen. Ik kreeg voldoende stemmen en dat was het begin van mijn jarenlange rol in de medezeggenschap. Ik leerde dat het organisatiebelang en het medewerkersbelang niet altijd hetzelfde zijn. En ook dat beide nodig zijn om een gezonde organisatie te zijn. Om met de bestuurder tot de gulden middenweg te komen werd mijn nieuwe uitdaging. Ik heb het OR-werk met veel plezier gedaan en ben zelfs op enig moment voorzitter geworden. Ondertussen was ik ook onderdeel van een nieuw op te zetten Opvangteam geworden. Dit team verzorgt collegiale opvang na een calamiteit en is oproepbaar. 

De jaren als voorzitter OR waren roerig. waarin de PI Veenhuizen een aantal keren op de nominatie stond voor sluiting. Ik leerde dat we politiek gestuurd worden en daardoor ook afhankelijk zijn van de grillen van 'Den Haag'. Door een grote (noodgedwongen) lobby te voeren bij de regionale- en landelijke politiek kwam ik als voorzitter OR in gesprek met veel mensen. Bij bestuurders, politici, ministers, burgemeesters, hoge ambtenaren en wie dan ook maar van invloed kon zijn, maakte ik namens de OR duidelijk dat de 'bakermat' van het gevangeniswezen moest blijven bestaan. De media wist me daardoor ook te vinden en ik was regelmatig in 'De Tweede Kamer' op de publieke tribune of om te spreken met politici. Op enig moment is een overeenkomst met Noorwegen tot stand gekomen en hebben we een aantal jaren Noorse gedetineerden gehuisvest. Dit had veel voeten in aarde, omdat het Noorse regime ging gelden. De OR is daar nauw bij betrokken geweest en het heeft ons veel energie gekost. Overigens was dit wel een mooie en succesvolle samenwerking uiteindelijk.

Al was de aanleiding niet fijn, toch heb ik door de lobby's wel een leerzame tijd gehad en een netwerk opgebouwd. Dit alles met goede afloop, de PI Veenhuizen staat nog altijd op de PLK (penitentiaire landkaart) en is nu groter dan voor de sluitingsplannen van het kabinet. Er is een grote renovatie aanstaande voor twee locaties in Veenhuizen en er is weer toekomst perspectief. Al hou ik altijd in mijn achterhoofd dat de politiek bepaalt en het morgen weer anders kan zijn.

De keerzijde van het fulltime voorzitter zijn was dat ik mijn organieke functie als beveiliger was ontgroeid. Ik voelde me er met al de kennis die ik inmiddels had opgedaan ook niet meer in thuis. De meeste collega's waren doorgestroomd naar andere functies en er waren veel nieuwe jongens en meiden aangenomen. Toch besloot ik na 21 jaar (waarvan 9 jaar voorzitter) me niet meer verkiesbaar stellen voor de OR. Omdat ik vond dat nu het gevaar van sluiten voorbij leek te zijn er een frisse wind moest gaan waaien. En ik vond ook dat na al die jaren inzet voor de organisatie, het tijd was om ook mijn persoonlijke loopbaan eens te ontwikkelen. Al was het alleen al omdat ik niet gelukkig meer werd van het werk in de beveiliging en ik meer in mijn mars had.

Ik kreeg de kans (na een assessment) leidinggevende te worden op voorwaarde dat ik HBO ging doen. Ik ben in april 2021 op de afdeling ISD aan het middenkader toegevoegd en heb het er erg naar mijn zin. Al moet ik toegeven dat ik het gemis van de OR de eerste jaren wel moeilijk heb gevonden.  Ik viel een beetje in een gat. Sinds de start van de AD van de MIZ aan de Hanze Hogeschool, is daar echter geen sprake meer van!